Wydawałoby się, że każda osoba powinna dążyć do samodoskonalenia. Zdarzają się jednak przypadki, gdy pragnienie bycia najlepszym we wszystkim zamienia się w samobiczowanie.
Termin "perfekcjonizm", wywodzący się z francuskiej perfekcji - perfekcja, pojawił się stosunkowo niedawno, bo w XIX wieku. Dzisiaj psychologowie operują na nim właśnie w tych przypadkach, gdy nie chodzi o dobroczyńcę (chęć stawania się lepszym), ale o patologiczne samobiczowanie za jakikolwiek błąd.
Rzeczywiście, jest to poważny problem osobowości, gdy dana osoba nie widzi odcieni, ale dzieli świat na czarno-biały: albo idealny, albo wcale. W rezultacie perfekcjoniści częściej niż inni znajdują się w sytuacjach stresowych, a nawet skłonni do samobójstwa z powodu swojej porażki. Najmniejsza krytyka, opinia publiczna, która nie pokrywa się z punktem widzenia perfekcjonisty, jest uważana za osobistą zniewagę.
Psychologowie są skłonni wierzyć, że perfekcjonista powstaje zwykle w rodzinach, w których od wczesnego dzieciństwa stawiane są bardzo wysokie wymagania. W szkole takie dziecko cierpi na „syndrom doskonałego ucznia”. Ale w wieku przejściowym może albo całkowicie wymknąć się spod kontroli rodziców, albo pragnienie ideału ulegnie zaostrzeniu.
Dorosły perfekcjonista ma tendencję do stawiania surowych wymagań nie tylko sobie, ale wszystkim wokół niego. Będzie nudził członków rodziny, a jeśli został szefem, to pracownikami, domagając się od nich absolutnej perfekcji. Perfekcjoniści rzadko są szczęśliwi, ponieważ nie wiedzą, jak cieszyć się prostymi rzeczami.