Rodzice martwią się, czasami nadmiernie, możliwymi konsekwencjami negatywnych doświadczeń ich dzieci: czy długa podróż służbowa lub rozwód nie pociągną za sobą poważnej traumy psychicznej, która będzie odczuwalna w wieku dorosłym?
Czym jest trauma psychologiczna
Trauma nie jest straszną sytuacją, która wydarzyła się w życiu człowieka (dorosłego lub młodego). To są jego konsekwencje dla psychiki. To znaczy, kiedy mówimy „trauma”, mamy na myśli cenę za życie, ochronę, którą psychika wypracowała w celu przetrwania w najtrudniejszej i zagrażającej życiu sytuacji. Ciało, które wytrzymało uraz, przeżyło, ale to nie znaczy, że pozostało nienaruszone i takie samo jak przedtem.
Kiedy pojawiają się pewne traumatyczne zdarzenia, są one gromadzone w układzie nerwowym wraz ze wspomnieniami – obrazami, obrazem zdarzenia, dźwiękami, zapachami.
Jakie jest niebezpieczeństwo psychotraumy dla dzieci?
Pierwszą rzeczą do zapamiętania jest to, że trauma pozostawia ślad. Dorosła, dojrzała osoba ma większą zdolność radzenia sobie z traumą niż dziecko. Dla dziecka, u którego mózg i układ nerwowy dojrzewają przez 20 lat (a niektóre części mózgu trwają dłużej), konsekwencje traumatycznych wydarzeń mogą być niezwykle poważne. Przede wszystkim jest to wpływ na funkcjonalność mózgu, a raczej na komponent poznawczy (myślenie), komponent emocjonalny i interakcje społeczne. Innymi słowy, gdy u dziecka zostanie zdiagnozowany zespół stresu pourazowego (PTSD), możemy zaobserwować szereg objawów, które mają negatywny wpływ na jakość życia dziecka. Jednocześnie nie należy zakładać, że trauma ma nieodwracalny wpływ na życie i psychikę dziecka.
Mit 1 – trauma ma nieodwracalny wpływ na życie dziecka
Nie, nie jest. Kiedy zdarzyło się, że dziecko musiało przejść przez trudną sytuację, to przede wszystkim warto ocenić, w jakie obszary życia doszło do urazu. Aby dziecko mogło sobie z tym poradzić, potrzebuje pomocy stabilnego, wspierającego i zaradnego dorosłego. Innymi słowy, najlepszym lekarstwem dla dziecka jest możliwość bezpiecznej reakcji na traumę, uzyskanie wsparcia, empatii i poczucia stabilności od dorosłych.
Mit 2 - Natychmiast po zdarzeniu konieczne jest udzielenie pomocy psychologicznej w nagłych wypadkach
Dziecko doświadcza już obciążenia w momencie kontuzji. Jeśli rodzice starają się „ułatwić życie”, odwrócić uwagę, rozbawić, „aby dziecko zapomniało”, to układ nerwowy dziecka jest jeszcze bardziej obciążony. Oczywiście każdy ojciec i matka chcą od razu złagodzić stan dziecka i pomóc, a my robimy to odruchowo, bo trudno im wytrzymać cierpienie dziecka. Jest więc pierwsza pomoc psychologiczna, której zasadą jest zaspokojenie podstawowych potrzeb człowieka (zgłoszenie tego, co się stało, zapewnienie mieszkania, bezpieczeństwa, snu i nawiązanie kontaktu z bliskimi, jeśli zostali zagubieni).
Mit 3 - po traumatycznym wydarzeniu dziecko będzie miało PTSD
Tylko specjalista (psycholog, psychiatra) może zdiagnozować PTSD. Jeśli rodzice zaobserwują takie objawy, jak:
- gra, która jest ciągle powtarzana i w której odbijają się elementy sytuacji psychotraumatycznej,
- zaburzenia snu / koszmary senne (brak wyraźnych treści),
- trudności w komunikacji,
- niechęć do komunikowania się,
- nadmierna impulsywność i agresja,
- rozproszenie uwagi i niezdolność do koncentracji,
Przy tych objawach zdecydowanie powinieneś skonsultować się ze specjalistą. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie dzieci mają PTSD jako reakcję na traumę.
Mit 4 – dziecko szybko zapomni o traumie
Ale w tym stwierdzeniu spotykamy się z odwrotnym przekonaniem, że wszystko będzie dobrze. Oczywiście zdarza się też, że zapominamy o tych nieprzyjemnych sytuacjach i chwilach życia, które nam się przytrafiły, ale to nie znaczy, że wtedy nie doznaliśmy kontuzji. Tak się składa, że już dorośli nie potrafimy zrozumieć, dlaczego boimy się psów, bo nie pamiętamy, jak pies nas przestraszył w dzieciństwie. Ale jeśli mówimy o ciężkich traumatycznych przeżyciach, to dziecko nigdy nie zapomni takich wydarzeń. Nauczy się przetrwać, a potem żyć, ale nie zapomni.
Zapewne dla każdego z nas istnieje lista pomysłów i przekonań dotyczących wpływu traumatycznych wydarzeń na życie. A my pozostajemy i będziemy kochającymi rodzicami, którzy zawsze będą starać się jak najlepiej dla swoich dzieci.
