Samokształcenie to jedyna metoda, dzięki której dorośli mogą zmienić nie tylko swoje zachowanie, ale także cechy charakteru. Jego powstawanie zaczyna się w dzieciństwie. Stopniowo wykorzystywane są nowe narzędzia i podejścia. Wśród nich jest samokrytyka, introspekcja.
Samokształcenie to świadoma praca osoby ukierunkowana na kształtowanie i doskonalenie w sobie pozytywnych cech, eliminowanie niedociągnięć. Jednym z głównych warunków jest obecność odpowiedniej samooceny, rozwinięta samoświadomość. Te cechy pozwalają ci poznać swoje prawdziwe ja.
Motywację do samokształcenia prowokują różne powody:
- aspiracje;
- chęć przestrzegania norm ustalonych w społeczeństwie;
- zobowiązania wobec siebie;
- trudności pojawiające się na ścieżce życia;
- obecność pozytywnego przykładu.
Ze względu na niezdolność do formułowania celów i obiektywnej oceny siebie, człowiekowi trudno jest się zrealizować. Dlatego praca zawsze zaczyna się od ustalenia właściwego celu.
Sposoby i etapy samokształcenia
Istnieją trzy główne etapy:
- Inicjał;
- przymus;
- świadomy.
Pierwsza jest typowa dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych. Powstaje w trakcie zajęć edukacyjnych pod wpływem rodziców i nauczycieli. Dziecko zaczyna spełniać wymagania znaczących dorosłych, skupiając się na wzorcach zachowań lub wskazówkach wskazanych w formie słownej. Z czasem pojawia się możliwość wyboru właściwych działań, wymogi społeczne stają się regulatorami.
Na drugim etapie możliwe staje się pojawienie się zmian ze względu na konieczność dostosowania się do konkretnej sytuacji. Zmiany zaczynają się od świadomości i dopiero potem są arbitralnie regulowane. Na tym etapie pozostaje naśladownictwo i konieczność wykonywania poleceń.
Na ostatnim etapie włącza się świadomość. Kierują nim wewnętrzne pragnienia osoby. Motywacja staje się głównym ogniwem napędowym. Pod wpływem różnych działań zewnętrznych powstaje automotywacja, automotywacja i porządek.
Środkiem samokształcenia są metody oddziaływania na siebie, różne przedmioty materialne i niematerialne. Dobrym przykładem jest prawdziwa aktywność. Dodatkowymi narzędziami są przedmioty sztuki, kultury, życia codziennego, eksponowania ludzkich działań, książki i pamiętniki.
Samokształcenie w różnym wieku
W dzieciństwie, przed nadejściem dorastania, zachodzą pierwsze kroki adaptacji do wymagań starszych. Wyrażają się, próbując skorygować swoje negatywne działania. Główną cechą jest chęć zmiany określonego rodzaju zachowania, a nie niektórych cech osobistych.
U nastolatków cechy indywidualne są potwierdzane poprzez indywidualne działania. To ciężka praca nad sobą, wyrażająca się częstymi, żywiołowymi próbami zmiany tego, co już zostało uznane za osobowość lub cechę charakteru.
Poczucie dorosłości, pragnienie bycia niezależnym prowadzi do sprzecznych uczuć: pozostaje maksymalizacja w stosunku do siebie i innych oraz ograniczone możliwości. W tym wieku dzieci nie są jeszcze gotowe do długotrwałych wolicjonalnych wysiłków, do pokonywania życiowych przeszkód. Psychologowie twierdzą, że u dziewcząt proces ten przebiega w łagodniejszej formie.
W okresie dojrzewania następuje zmiana ról społecznych, relacji z innymi osobami. Osoba gromadzi doświadczenie życiowe, dzięki czemu istnieje świadomość: nie tylko działania, ale także indywidualne cechy osoby charakteryzują pojedynczą osobę. Głównym motywem jest chęć realizacji się w wymiarze społecznym i zawodowym. Na tym etapie rozpoczyna się świadoma samokształcenie.
Wielu psychologów twierdzi, że proces samokształcenia wielokrotnie szybciej kształtuje cechy osobowości, zwłaszcza w porównaniu z naśladownictwem i adaptacją.
Metody
Wśród podstawowych metod wyróżniają się:
- wiara w siebie;
- autohipnoza;
- empatia;
- samokrytyka;
- samokaranie i kilka innych.
Pierwsza metoda opiera się na samoocenie. Po zidentyfikowaniu w sobie jakichkolwiek negatywnych aspektów osoba przekonuje się, że należy je wyeliminować. Przykładem jest powiedzenie na głos, co należy zrobić, aby wyeliminować niedobór. S. Doletsky napisał, że o wiele trudniej jest wypowiedzieć problem głośno, wybaczyć sobie.
Autohipnoza odnosi się do artykulacji twoich celów. Skuteczniejsze w tym aspekcie jest odkrywanie właściwych ścieżek. Eliminując negatyw, musisz znaleźć dla tego pozytywny zamiennik. Dzięki takiemu podejściu człowiek często zaczyna zauważać w sobie dobro, zwiększa swoją siłę we własnych możliwościach. Daje to również szansę utrwalenia w podświadomości zasad, wskazówek do działania.
Empatia służy do rozwijania cech moralnych, współczucia i empatii. Dzięki niej człowiek uczy się widzieć siebie oczami innych ludzi. Jest próba zrozumienia siebie, uświadomienia sobie, jak widzą Cię inni ludzie.
Inną popularną i praktyczną metodą jest samokaranie. Opiera się na monitorowaniu zgodności z wcześniej ustalonymi zasadami. Jeśli nie zastosujesz techniki, odchodząc bez żalu od tego, co było zamierzone, osoba może ponownie postępować w ten sam sposób. Samokaranie umożliwia z wielkim dążeniem do ich spełnienia. To ważny aspekt w kształtowaniu osobowości.
Ważne jest, aby dana osoba wypowiadała się na temat zobowiązań, które wobec siebie nakłada. Dzięki ciągłym przypomnieniom umysł ma tendencję do ich wypełniania. Prowadzi to do kształtowania właściwych nawyków. Zachęta to pomocnik w realizacji własnego pragnienia samodoskonalenia. Na przykład, jeśli udało Ci się osiągnąć swoje cele, osiągnąć swój cel, możesz zrobić sobie mały prezent. Samostymulacja jest świetna dla osób podejrzliwych i dumnych. Ta technika służy do wytrwałego stosowania po niepowodzeniu, aby nie stracić wiary we własne możliwości.
Podsumowanie wyników pracy nad sobą
Po ustaleniu celów i przetestowaniu technik należy dokonać bilansu, ocenić skuteczność pracy. W tym kierunku stosuje się samokontrolę i introspekcję. Najlepiej użyć do tego pamiętnika. Jeśli nie ma czasu na jej przeprowadzenie, wystarczy uświadomić sobie, co zostało zrobione w ciągu dnia, aby osiągnąć wyznaczone cele, zrozumieć swoje zachowanie.
Samokontrola przyczynia się do koncentracji wszystkich sił we właściwym kierunku, właściwego wydatkowania energii. Dzięki niemu możesz uchronić się od błędów. Tego kierunku trzeba się nauczyć: przed kontrolowaniem dużej liczby obiektów jednocześnie warto zacząć od jednej rzeczy. W przeciwnym razie liczba błędów może znacznie wzrosnąć. W każdym przypadku musisz określić:
- co planujesz kontrolować;
- Jak mogę to zrobić;
- co należy odrzucić, aby wynik był pozytywny.
Czy autotrening można wykorzystać do samokształcenia?
Trening autogeniczny naprawdę służy do tego celu. Nie zawsze jest możliwe osiągnięcie dobrych wyników przy użyciu jedynie wolicjonalnego wysiłku lub świadomej kontroli. Przy stosowaniu techniki konieczne jest:
- Wprowadź się w stan wyciszenia i relaksu. W tym celu można użyć specjalnego akompaniamentu muzycznego. Szkolenie powinno odbywać się samodzielnie.
- Podaj szczegółowo pożądany obraz siebie i swojego zachowania. Wyobraź sobie, że pożądane cechy już tam są.
- Poczuj wewnętrzny stan umysłu, wyobraź sobie, jak zmienia się stosunek do otoczenia, ważnych wydarzeń i własnego życia.
- Wyobraź sobie różne sytuacje życiowe, w których możesz zademonstrować pożądane cechy charakteru lub zachowania.
Czas trwania takiego auto-treningu powinien wzrastać z jednej lekcji na drugą. Powinieneś zacząć od dwóch minut. Uzupełniając obraz o mniejsze detale, sprowadź czas do 10, 20 lub 30 minut. Z obserwacji wynika, że osoby stosujące tę metodę po 2-3 miesiącach zaczynają odczuwać potrzebę kształtowania pożądanej jakości. Staje się integralną częścią ich życia.
