Dziś zwyczajowo dąży się do zostania liderem. Ale jeśli w społeczeństwie są liderzy, muszą być osoby z zewnątrz - to jest prawo grupy społecznej. Kto jest w tej roli najczęściej iz jakich powodów jest dość łatwy do zrozumienia. Trudniej jest wymyślić, co zrobić, aby nie zostać outsiderem.
Outsiderem jest zwykle ktoś, kto nie jest w stanie osiągnąć sukcesu, osoba, która zawsze okazuje się gorsza od innych. Ale tak nie jest. Outsider to raczej rola społeczna, którą w określonych okolicznościach może przyjąć prawie każdy, niezależnie od cech osobowości.
Obcy jako rola społeczna
Badanie psychologii małych grup społecznych, do której można przypisać zarówno klasę szkolną, jak i kolektyw pracowniczy, pozwoliło zidentyfikować wzorce w rozkładzie ról w obrębie każdej takiej grupy społecznej. Aby grupa zachowała równowagę społeczną, wszystkie nisze społeczne muszą być wypełnione. Jeśli któraś z nisz zostanie zwolniona, kolektyw stara się ją wypełnić, „nominując” jednego z członków grupy do wolnej roli społecznej.
Co więcej, czasami, niezależnie od liczby członków zespołu, pewne nisze społeczne może zapełnić tylko jedna osoba, np. rola nieformalnego lidera lub zwykłego błazna. Inne nisze mogą pomieścić kilka osób. Prowadząc badania socjometryczne, psychologowie odkryli, że niszę outsidera lub wyrzutka może zajmować w zespole nie więcej niż dwóch lub trzech członków grupy.
Ale z pewnością w każdej grupie społecznej znajdzie się przynajmniej jeden outsider. Ta rola jest niezbędna, aby reszta grupy czuła się „najlepiej”. Porównując się do outsidera, utrzymują swoją samoocenę na odpowiednim poziomie. Dzieje się tak niezależnie od tego, jak dobry lub zły jest outsider lub reszta grupy - to są prawa społeczne.
Kto jest „wybrany” jako outsider?
Łatwo zrozumieć, że osoba, która ma najbardziej wyraźne negatywne cechy, które nie są mile widziane w danym zespole, jest zwykle wybierana do roli outsidera w zespole. W klasie szkolnej rolę outsiderów najczęściej przejmują dzieci z wyraźną niepełnosprawnością fizyczną, opóźnione w nauce itp. W zespole dorosłych może to być pracownik o najmniejszym zestawie cech biznesowych wymaganych do pracy, ale nie zawsze tak jest. Równie dobrze może się okazać, że cechy osobowości, które pozwoliły człowiekowi „zajmować niszę” jako outsider w jednym zespole, okażą się całkiem akceptowalne w innym.
Uważa się, że dla nowego członka zespołu łatwiej jest zostać outsiderem, ale tak nie jest. Nowicjusz musi mieć te same negatywne cechy, co „zwykły” outsider już w grupie, ale wyrażany w znacznie większym stopniu.
Jak przestać być outsiderem?
Po zajęciu tej niszy społecznej niezwykle trudno jest ją opuścić. Praktycznie bezcelowe jest odwoływanie się do moralności i filantropii członków zespołu: outsider jest niezbędny dla grupy społecznej, a zespół może świadomie „odpuścić” osobę z tej roli tylko pod warunkiem celowej pracy psychologicznej, której celem jest przeorientowanie społecznie prosperujących członków grupy na inne, bardziej akceptowalne mechanizmy autoafirmacji. Taka praca może i powinna być wykonywana w tak małej grupie społecznej jak rodzina. Niezwykle trudno jest to zrobić w kolektywie pracowniczym lub w klasie szkolnej.
Aby nie zostać outsiderem, człowiek musi już od pierwszych dni dołączenia do nowego zespołu wykazywać się tymi cechami, które mogą być pozytywnie ocenione przez jego członków. Im lepiej to zrobi, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że osoba zostanie „wybrana” na outsidera.
Jeśli tak się stanie, osoba musi albo poczekać na pojawienie się nowego członka zespołu, który jest w stanie zająć tę niszę społeczną zamiast niego (co jest niezwykle rzadkie), albo opuścić tę grupę i spróbować przyjąć bardziej zamożną rolę społeczną w nowym zespole.
