Definicja scenariuszy życiowych w psychologii, typologia scenariuszy według Berna. Rekomendacje, jak zmienić scenariusz życia i jak stworzyć scenariusz udanej ścieżki życia.
Ktoś zawsze i we wszystkim omija Cię na ułamek sekundy? Czy zawodzisz cały czas o jeden krok przed wygraną z powodu nieoczekiwanych okoliczności? Wygląda na to, że inni ludzie (ci, którzy zawsze Cię wyprzedzają) otrzymują wszystko tak po prostu? Są duże szanse, że stałeś się zakładnikiem scenariusza Niezwyciężone życie.
Autorem teorii scenariuszy życia (rodzicielskich) jest amerykański psychoanalityk Eric Berne. Swoje przemyślenia nakreślił w książce „Ludzie, którzy grają w gry. Psychologia ludzkiego przeznaczenia”. E. Bern zidentyfikował trzy główne scenariusze życia: zwycięzca, przegrany i przegrany. Każdy z nich kojarzy się z postawami i przekonaniami rodzicielskimi, jakie otrzymuje osoba poniżej 6 roku życia. Teraz przyjrzyjmy się bliżej każdemu scenariuszowi.
Scenariusz zwycięzcy
Osoba żyjąca według tego scenariusza wie, jak wyznaczać sobie cele i zawsze je osiąga. Oprócz celów pośrednich kieruje się głównym celem życiowym. Dla jednych to przeprowadzka do innego kraju, dla innych budowanie kariery w rodzinnym mieście. Ktoś marzy o sławie, a ktoś marzy o dużej rodzinie. Cele są różne, ale ludzie na pewno je osiągną.
Zwycięzcy zajmują aktywną pozycję i dużo walczą. Mają na wszystko swoje zdanie i są gotowi go bronić. Jeśli wydarzy się coś nieoczekiwanego, natychmiast próbują zmienić okoliczności na swoją korzyść. Dlatego są zwycięzcami.
Scenariusz niepokonany
Człowiek żyjący według tego scenariusza ciężko pracuje, ale niewiele osiąga. Jego wysiłki ledwo wystarczają, aby utrzymać się na powierzchni, utrzymać ustalony poprzeczkę. Ale nawet trochę do przodu jest niemożliwe.
Niezdobywca jest bardzo przyjemny w rozmowie, uległy. Przyjmuje wszelkie dary od życia i zamiast walczyć, woli to przeczekać. Dlatego często nie osiąga celu.
Scenariusz przegranego
Osoba żyjąca według scenariusza przegranego nie wie, jak stawiać sobie cele, nie rozumie siebie i nie wie, czego chce od życia. Jest przyzwyczajony do wycofywania się, popełniania błędów, „koszenia”. To pasywna osoba, która nieświadomie jest nastawiona na porażkę. W najlepszym przypadku - na życie w stylu „Wszystko jest jak ludzie. Czy potrzebuję dużo czy coś”.
Jak zdefiniować swój scenariusz
To bardzo proste: obserwuj swoje myśli i mowę.
Jak myśli zwycięzca:
- „Zdałem sobie sprawę, gdzie popełniłem błąd. Musimy spróbować ponownie”;
- „Mam do tego wystarczającą wiedzę i umiejętności”;
- „Musimy zastanowić się, skąd wziąć brakujące zasoby”.
Zwycięzca chce dla siebie więcej i lepiej.
Jak myśli niepokonany:
- „No tak, wyszło nieprzyjemnie, ale przynajmniej dobrze, że coś się nie stało”;
- „To oczywiście nie jest dokładnie to, czego chciałem, ale w porządku”;
- „Tak, żyję normalnie. Inni mają problemy gorsze niż moje.”
Niezdobywca jest zadowolony z niewielkiej ilości.
Jak myśli przegrany:
- „Zrobiłbym to, ale…”;
- „Jeśli nie dla…, to ja…”;
- inne „jeśli tylko”, tak „jeśli tylko”.
Przegrany nie wie, czego chce i jest zadowolony z tego, co udało mu się zdobyć.
Jak zmienić scenariusz życiowy
Jak zmienić się ze zwycięzcy w zwycięzcę? Musisz ustalić, jaką „przekleństwo” (jak nazwał ich Bern) nałożyli na ciebie rodzice i wymyślić dla siebie antyscenariusz.
Zwycięzcy nie mają przekleństwa. Zamiast tego indoktrynowano ich wiarą „Bądź wielki” w różnych formach:
- „Dobra robota, jesteś w tym dobry”;
- „Spróbuj jeszcze raz, teraz na pewno się uda”;
- "Jesteś zdolnym chłopcem / dziewczynką";
- „Jestem z ciebie dumny” itp.
Nie zwycięzca cały czas słyszał, że jest „przeciętny” i że nie oczekuje się od niego niczego innego:
- „Cóż, nieźle, a co więcej dla ciebie”;
- „Nie ma ideału i to zrobi”;
- „Chodź, zapomnij”;
- "Nie denerwuj się, może następnym razem będziesz miał szczęście."
Nad przegranym zawisła klątwa o nieestetycznym zakończeniu jego życia. Na przykład:
- „Upij się jak twój ojciec”;
- „W naszej rodzinie nie było bogatych i nie będziesz bogaty”;
- „Sam umierasz z takim a takim charakterem”;
- „Żałuję, że cię urodziłam” itp.
Jak zrozumieć, co nałożono na ciebie
Odpowiedz szczerze na 4 pytania zaproponowane przez E. Berna:
- Co najczęściej mówili ci rodzice (poradnictwo, perswazja)? To właśnie cię teraz ogranicza.
- Jaki przykład życiowy dali twoi rodzice? Pomoże to oddzielić twoje pragnienia od tych narzuconych przez twoich rodziców.
- Czego najczęściej zabraniali ci rodzice? Pomoże ci zrozumieć, co robisz „dla zła” swoim rodzicom i wbrew swojej woli.
- Za co chwalili Cię Twoi rodzice, na które z Twoich działań zareagowali uśmiechem? Odpowiedź pomoże ci zrozumieć, do jakich zachowań zachęcali twoi rodzice. Nie fakt, że teraz jest dla ciebie przydatny i spełnia twoje pragnienia.
Czy zdefiniowałeś swoją klątwę i główny zakaz rodzicielski? Teraz przyjmij odmienne nastawienie. Na przykład:
- „Nie chcę porównywać się z tymi, którzy są gorsi. Chcę i mogę żyć tak, jak żyją ci, którzy są lepsi”;
- „Zasługuję na więcej”;
- „Zasługuję na najlepsze”;
- „Mogę sobie pozwolić na to i tamto”;
- inny.
I zgodnie z poleceniem E. Berne powiedz: „Mamo, lepiej zrobię to po swojemu”. A także pamiętaj, że zwycięzca żyje postawą: „Ja jestem dobry, inni ludzie są dobrzy, życie jest dobre”.
Zauważ, że Berne zidentyfikował kilka podtypów scenariuszy przegranych, niepokonanych i zwycięzców. Ale myślę, że lepiej przeanalizować to osobno w innych artykułach.
