Termin „samobiczowanie” ma bardzo konkretne, dosłowne znaczenie. Obecnie pojęcie to jest używane głównie w sensie przenośnym na oznaczenie bardzo silnych wyrzutów sumienia, które dręczą człowieka, pozbawiają go spokoju.
Jacy ludzie mają skłonność do samobiczowania?
W dawnych czasach najbardziej gorliwi wierzący zadawali sobie wielki ból, uderzając ich biczami, zawiązanymi sznurami lub ciernistymi gałęziami na pamiątkę cierpienia jakiegoś świętego męczennika. W średniowiecznej Europie takich ludzi nazywano „biczami”, od łacińskiego wici – „biczowanie”.
W naszych czasach pojęcie „samobiczowania” jest interpretowane nieco inaczej. Silne wyrzuty sumienia mogą pojawić się u osób o wysokim charakterze moralnym, które zawsze i wszędzie starają się zachowywać nienagannie. Są wobec siebie bardzo surowi, ostro potępiają każdy błąd, jaki popełniają, wszelkie dobrowolne lub mimowolne odstępstwa od zasad dobrych obyczajów, nawet te najmniej znaczące. Na samą myśl, że zachowali się niewłaściwie, zaczynają dręczyć palącym wstydem, dręczonym sumieniem.
Samobiczowanie często staje się również udziałem bardzo życzliwych, bardzo wrażliwych ludzi, którzy niezwykle boleśnie reagują na wszelkie nieuprzejmości, okrucieństwo i niesprawiedliwość. Dręczy ich myśl, że na świecie jest wiele zła. Nie do zniesienia jest dla nich świadomość, że nie mogą pomóc wszystkim potrzebującym, nakarmić wszystkich głodnych, oddać w dobre ręce bezdomne psy i koty, uratować przed biciem dzieci z dysfunkcyjnych rodzin itp. Sam fakt własnego dobrobytu, szczęścia rodzinnego, dobrobytu materialnego na tym tle jest przez nich postrzegany jako coś niegodnego, zasługującego na potępienie. A to powoduje u nich silne wyrzuty sumienia.
Próby wytłumaczenia takim ludziom, że nie są niczego winni i nie powinni brać odpowiedzialności za to, że świat jest niedoskonały, często kończą się niepowodzeniem.
Często samobiczowanie jest spowodowane wyrzutami sumienia za ich niegodne zachowanie, chamstwo, zniewagę wyrządzoną innej osobie (zwłaszcza bliskiej). Na przykład córka pokłóciła się z matką i w sercu wyrażała jej wiele gorzkich wyrzutów. A matka wkrótce zmarła. Teraz osierocona córka oddaje się samobiczowaniu: to jej wina, zachowywała się niegrzecznie, nieskrępowanie, obraziła matkę, a jej serce nie mogło tego znieść.
Nawet jeśli zarzuty jej córki były prawdziwe, będzie miała silne wyrzuty sumienia za obwinianie siebie.
Czy samobiczowanie jest dobre czy złe?
Na to pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jeśli osoba, która działała nie najlepiej, odczuwa wyrzuty sumienia, wyrzuty sumienia, wydaje się to przemawiać na jego korzyść. Z drugiej strony skrajności są szkodliwe w każdym biznesie, nie mówiąc już o tym, że silne napięcie nerwowe może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie.
